Etapy Design Thinking

Design Thinking to metoda, czyli sposób działania prowadzący do osiągnięcia konkretnego celu. Poznaj wszystkie etapy Design Thinking. Pierwszym z nich jest Empatia.

Empatia – dlaczego jest tak ważna?

Pierwszy etap procesu nazywamy empatią, ponieważ jego celem jest spojrzenie na świat oczami klienta lub odbiorcy, zrozumienie jego perspektywy oraz odkrycie jego rzeczywistych potrzeb, wartości i motywacji. Bez empatii nie jesteśmy w stanie stworzyć skutecznych i wartościowych rozwiązań.

Warto podkreślić, że w kontekście Design Thinking empatia nie jest synonimem współczucia, jak w codziennym języku. W tym podejściu oznacza umiejętność wczucia się w sytuację innej osoby i zrozumienia, dlaczego zachowuje się ona w określony sposób.

Tradycyjne badania marketingowe czy analizy rynku często nie dają pełnego obrazu potrzeb klientów. Ludzie nie zawsze potrafią lub chcą jasno wyrazić swoje oczekiwania. Dlatego w Design Thinking stosujemy inne narzędzia – takie, które pozwalają odkryć ukryte potrzeby, nawet te, których sami klienci nie są w pełni świadomi.

Patrząc na świat z perspektywy użytkownika, możemy projektować lepsze produkty i usługi. Zamiast wprowadzać na rynek gotowe rozwiązania z dużym ryzykiem ich niepowodzenia, zaczynamy od bliskiego kontaktu z użytkownikami, aby jak najwcześniej dostosować nasze pomysły do ich realnych potrzeb.

Jakie są cele etapu empatii?

• Odkrycie rzeczywistych potrzeb klientów i źródeł ich problemów w kontekście projektu.
• Zdobycie inspiracji do stworzenia innowacyjnych rozwiązań.
• Oparcie procesu projektowego na faktach, a nie na domysłach i założeniach.
• Zebranie informacji o szczegółach problemów oraz potrzeb użytkowników.
• Zrozumienie wartości, motywacji i zachowań odbiorców oraz innych interesariuszy wpływających na projekt.
• Zweryfikowanie hipotez dotyczących użytkowników.
• Zmotywowanie zespołu do stworzenia skutecznego rozwiązania.

Na tym etapie wykorzystujemy zestaw metod i narzędzi, które pomagają nam dotrzeć do kluczowych informacji i odkryć ukryte potrzeby. Te dane będą fundamentem kolejnych etapów procesu projektowego – dlatego często będziemy do nich wracać, dopracowując rozwiązania.

Siła empatii w działaniu

Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, dlaczego założyciele fundacji i inicjatorzy akcji charytatywnych to często osoby, które same doświadczyły trudnych sytuacji, z jakimi mierzą się ich podopieczni? Może nie zawsze jest to regułą, ale empatia odgrywa tu kluczową rolę. Doświadczając wyzwań na własnej skórze, łatwiej zrozumieć drugą stronę i skuteczniej pomagać.

Empatia nie jest tylko narzędziem w projektowaniu – to siła, która pozwala nam lepiej rozumieć innych i tworzyć rozwiązania, które naprawdę mają znaczenie.

Definiowanie potrzeb – szukanie kluczowych wniosków

Ten etap Design Thinking ma charakter analityczny – jego celem jest przekształcenie informacji zebranych podczas etapu empatii w jasne i konkretne wnioski. To moment, w którym dokładnie przyglądamy się zebranym danym i staramy się dotrzeć do sedna potrzeb odbiorców.

Zadajemy sobie kluczowe pytania:

• Jakie są główne problemy i potrzeby naszych odbiorców?
• Czy zaobserwowaliśmy istotne wzorce zachowań?
• Jakimi wartościami kierują się użytkownicy w kontekście naszego projektu?
• Jakie dodatkowe aspekty pojawiły się w badaniach, które mogą wpłynąć na projektowane rozwiązania?
• Czy istnieją rozbieżności między deklaracjami badanych a ich faktycznym zachowaniem?
• Czy odkryliśmy nowe, wcześniej nieuświadomione potrzeby lub problemy klientów?

Na podstawie tych analiz formułujemy wyzwanie projektowe – kluczowe pytanie, na które będziemy szukać odpowiedzi w etapie generowania pomysłów. Dobrze sformułowane wyzwanie precyzyjnie określa kierunek na kolejne etapy Design Thinking i inspiruje do generowania trafnych pomysłów.

Przykłady wyzwań projektowych:

• Jak moglibyśmy podnieść poziom satysfakcji nowych pracowników podczas procesu onboardingu?
• Jak moglibyśmy pomóc ludziom oszczędzać energię elektryczną w ich mieszkaniach i domach?
• Jak moglibyśmy zaprojektować biuro obsługi, by klienci czuli się jak u siebie?

Dlaczego to kluczowy etap?

Błędne wnioski prowadzą do złych decyzji projektowych. Jeśli źle zinterpretujemy zebrane informacje, to generowane rozwiązania mogą okazać się nietrafione i nieskuteczne. Dlatego niezwykle ważne jest rzetelne wyciąganie wniosków oraz precyzyjne formułowanie wyzwań – każde słowo ma tu znaczenie!

Cele etapu definiowania potrzeb:

• Analiza informacji zebranych podczas badań.
• Wyciągnięcie kluczowych wniosków.
• Sformułowanie inspirującego wyzwania projektowego.

Generowanie i selekcja pomysłów – od kreatywności do konkretów

Po dogłębnym zrozumieniu odbiorców i ich potrzeb nadszedł czas na kreatywne etapy Design Thinking. Na tym etapie celem jest wygenerowanie jak największej liczby pomysłów, które mogą odpowiedzieć na sformułowane wcześniej wyzwanie projektowe.

Korzystamy z różnych technik kreatywnych, inspirując się:

• Wiedzą i doświadczeniem członków zespołu – każdy wnosi unikalną perspektywę.
• Przykładami z innych branż – często najlepsze innowacje powstają na styku różnych dziedzin.
• Pozornie niezwiązanymi ideami – nieszablonowe myślenie pozwala odkrywać nowe możliwości.
• Insightami z etapu empatii – to one stanowią fundament wartościowych pomysłów.

Najważniejsze jest, aby nie ograniczać się na tym etapie – kluczowa jest zasada: „ilość rodzi jakość”. Im więcej pomysłów, tym większa szansa na znalezienie rozwiązania, które rzeczywiście przyniesie wartość użytkownikom.

Selekcja pomysłów – wybieramy najlepsze kierunki

Po fazie intensywnej burzy mózgów przechodzimy do analizy i selekcji. Określamy kryteria oceny pomysłów, np.:

• Czy pomysł faktycznie odpowiada na potrzeby użytkowników?
• Jakie ma szanse na realizację?
• Jakie zasoby będą potrzebne do wdrożenia?
• Czy jest wystarczająco innowacyjny?

W zależności od przyjętej strategii wybieramy kilka pomysłów, które przejdą do kolejnego etapu – prototypowania.

Cele etapu generowania i selekcji pomysłów:

• Wygenerować szeroki wachlarz różnorodnych pomysłów.
• Wybrać najlepsze rozwiązania do dalszego testowania i prototypowania.

Prototypowanie – od pomysłu do pierwszej wersji rozwiązania

Na tym etapie materializujemy wybrane pomysły, aby można było je przetestować. Celem jest stworzenie wersji, która pozwoli użytkownikom i zespołowi wejść w interakcję z rozwiązaniem i sprawdzić, jak działa w rzeczywistości.

Sposób prototypowania zależy od rodzaju pomysłu:

• Aplikacja mobilna – można naszkicować jej ekrany lub stworzyć klikalny prototyp w narzędziach takich jak Figma.
• Produkt fizyczny – można zbudować jego uproszczoną wersję z kartonu, LEGO, styropianu lub drukarki 3D.
• Nowy sposób obsługi klienta – można odegrać scenkę, np. symulując rozmowę na infolinii, gdzie jedna osoba wciela się w klienta, a druga w konsultanta.

Szybkie i tanie testowanie pomysłów

Najważniejsze w prototypowaniu jest działanie szybkie i oszczędne – nie chodzi o dopracowane wersje, lecz o sprawdzenie kluczowych założeń. Wczesne prototypowanie pozwala:

• Zwizualizować i lepiej zrozumieć pomysł – zarówno zespołowi, jak i interesariuszom.
• Zidentyfikować słabe punkty i udoskonalić rozwiązanie jeszcze przed wdrożeniem.
• Zmniejszyć ryzyko porażki – im szybciej wykryjemy błędy, tym mniej zasobów stracimy na nieefektywne rozwiązania.
• Skrócić czas decyzji – zamiast długich dyskusji i spekulacji, możemy przetestować i wyciągnąć wnioski.

Cele etapu prototypowania:

• Stworzenie prototypu gotowego do testowania.
• Umożliwienie zespołowi i interesariuszom lepszego zrozumienia rozwiązania.
• Przejście od teorii do praktyki poprzez sprawdzenie pomysłów w rzeczywistości.

Testowanie – sprawdzanie, co działa, a co wymaga poprawy

Na tym etapie sprawdzamy nasz prototyp w rzeczywistych warunkach z osobami, dla których go projektujemy. Celem jest zebranie rzetelnych informacji zwrotnych i określenie, czy rozwiązanie spełnia założone cele.

Jak przebiega testowanie?

1. Użytkownik otrzymuje prototyp – przekazujemy rozwiązanie i prosimy o wykonanie określonego zadania.
2. Obserwujemy interakcję – zwracamy uwagę na reakcje, trudności i sposób korzystania z prototypu.
3. Notujemy kluczowe spostrzeżenia – rejestrujemy zarówno problemy, jak i pozytywne aspekty działania.
4. Zbieramy informacje zwrotne – przeprowadzamy krótką rozmowę, ankietę lub wywiad, aby lepiej zrozumieć doświadczenie użytkownika.

Obiektywność i otwartość na krytykę

Podczas testowania kluczowe jest podejście pełne empatii i obiektywizmu. Nie bronimy swojego rozwiązania, nie staramy się go „sprzedać” – tylko słuchamy i analizujemy. Testowanie to moment, w którym:

• Identyfikujemy, co nie działa – wykrywamy bariery i trudności użytkowników.
• Doceniamy, co funkcjonuje dobrze – poznajemy mocne strony rozwiązania.
• Zbieramy nowe pomysły i pytania – użytkownicy mogą wskazać kierunki dalszego rozwoju.

Szybkie testowanie minimalizuje ryzyko

Dzięki testowaniu unikamy kosztownych błędów na późniejszych etapach. Wczesne wykrycie problemów pozwala na ich poprawę, zanim zainwestujemy znaczące zasoby w rozwój projektu. W tym momencie decydujemy, czy:

• Udoskonalamy rozwiązanie i iterujemy dalej,
• Odrzucamy pomysł, jeśli okazuje się nietrafiony i nie realizuje założonych celów.

Cele etapu testowania:

• Przetestowanie prototypu i zebranie informacji zwrotnych.
• Zweryfikowanie, czy rozwiązanie odpowiada na wyzwanie projektowe.
• Podjęcie decyzji o dalszym rozwijaniu lub porzuceniu koncepcji.

Wdrażanie – od prototypu do rzeczywistego rozwiązania

Etap wdrażania polega na przeniesieniu wypracowanego rozwiązania do pełnej skali – czy to w organizacji, czy na rynku. To moment, w którym przechodzimy od testów do rzeczywistego działania, planując kolejne kroki niezbędne do skutecznej implementacji.

Na czym polega wdrażanie?

W zależności od charakteru projektu, na tym etapie może być konieczne:

• Zbudowanie modelu biznesowego, który zapewni rentowność rozwiązania.
• Przekonanie kluczowych interesariuszy, np. dyrektora działu czy zarządu, do dalszej realizacji projektu.
• Dostosowanie procesów w organizacji, aby umożliwić sprawne funkcjonowanie nowego rozwiązania.

Wyzwania podczas wdrażania

Podczas implementacji mogą pojawić się bariery technologiczne, organizacyjne czy prawne, np.:

• Istniejąca infrastruktura IT nie pozwala na łatwą integrację rozwiązania.
• Przepisy prawne ograniczają możliwości wdrożenia w pierwotnej formie.
• Obecne procesy wymagają modyfikacji, aby nowe rozwiązanie mogło działać efektywnie.

W takich przypadkach konieczne może być dostosowanie nie tylko otoczenia do rozwiązania, ale także samego rozwiązania do otoczenia. Już na etapie selekcji pomysłów warto myśleć o realnych możliwościach wdrożenia – ale bez zbyt szybkiego odrzucania innowacyjnych koncepcji tylko dlatego, że początkowo wydają się trudne do realizacji.

Cele etapu wdrażania:

• Dopasowanie otoczenia do rozwiązania lub rozwiązania do otoczenia – tak, by jego implementacja była możliwa.
• Wdrożenie rozwiązania w organizacji lub na rynku – w sposób skuteczny i skalowalny.

Iteracja

Design Thinking to proces iteracyjny. Co to oznacza? Że pewne etapy powtarzamy, aż osiągniemy pożądane efekty. Najczęściej powtarzamy etapy prototypowania i testowania. Gdy stworzymy prototyp i przetestujemy go z odbiorcami, wracamy do etapu prototypowania, by udoskonalić nasze rozwiązanie. Następnie testujemy ulepszony prototyp. Dopiero po kilku cyklach prototypowania, testowania, udoskonalania i ponownego testowania możemy podjąć decyzję o wdrożeniu.

Jeśli wyniki testów wskazują, że nasze rozwiązanie nie przynosi oczekiwanych efektów, wracamy do etapu generowania i selekcji pomysłów. Wtedy możemy wybrać inne pomysły spośród tych, które już rozważyliśmy, lub generować nowe, wzbogaceni o zdobytą wiedzę. Może się też zdarzyć, że podczas testowania odkryjemy nowy, głębszy problem lub potrzebę naszego odbiorcy. Wówczas wracamy do etapu definiowania potrzeb i ponownie formułujemy lub uzupełniamy wyzwanie projektowe, a potem przechodzimy przez kolejne etapy Design Thinking.

Czasami na którymś etapie odkryjemy, że potrzebujemy dodatkowych informacji o naszych odbiorcach. Wtedy wracamy do badań – przeprowadzamy nowe wywiady, zadajemy dodatkowe pytania lub wykonujemy obserwacje w innych kontekstach.

Może się wydawać, że to kosztuje dużo czasu i wysiłku. Jednak etapy Design Thinking są zaprojektowane w taki sposób, by minimalizować niepotrzebny wysiłek, a jednocześnie maksymalizować jakość i efektywność pracy zespołu. Prosty prototyp można stworzyć w zaledwie 10 minut, nie wydając ani grosza. Choć wykonanie bardziej zaawansowanych prototypów może wymagać więcej czasu i środków, odbywa się to po kilku iteracjach, w których rozwiązanie było wielokrotnie testowane i mamy solidne dowody na jego skuteczność.