W design thinking każdy etap jest inny i w każdym wykonujemy innego rodzaju pracę. Wykorzystujemy również inny sposób myślenia. Pracując metoda sposób w jaki myślimy możemy podzielić na dwa rodzaje:
Myślenie dywergencyjne
Polega na poszukiwaniu i generowaniu pomysłów poprzez badanie wielu możliwości, szans i nowych rozwiązań. Podczas myślenia w ten sposób jesteśmy otwarci na nowe idee, inspiracje i spontaniczność. Prowadzi nas ono do wielu możliwych i różnorodnych rozwiązań danego problemu. Mówiąc w skrócie jest to myślenie kreatywne.
Myślenie konwergencyjne
Polega na analizowaniu, poszukiwaniu zależności, związków przyczynowo-skutkowych oraz konstruktywnej i krytycznej ocenie dostępnych możliwości. Skupia się na poszukiwaniu jednej, prawidłowej odpowiedzi na postawiony problem lub pytanie. Mówiąc w skrócie jest to myślenie analityczne prowadzące do podjęcia decyzji. Myślenie konwergencyjne służy nam również do produktywnego wykonywania zadań nie wymagających poszukiwania rozwiązań, a jedynie wykonywaniu określonych czynności.
Rozpatrzmy teraz poszczególne etapy metody poprzez pryzmat wyżej wymienionych sposobów myślenia.
Empatia – receptywność
Tu niespodzianka. W empatii nie chodzi przecież o wymyślanie lub analizowanie. Na tym etapie musimy być maksymalnie skupieni na przyjmowaniu i przyswajaniu informacji np. podczas wywiadu z odbiorcą. Powinniśmy zapomnieć o analizowaniu wypowiedzi rozmówcy czy szybkiej interpretacji obserwacji. Na etapie empatii jesteśmy pochłonięci słuchaniem, obserwowaniem i zadawaniem odpowiednich pytań. Jesteśmy otwarci na napływające sygnały, słowa, wypowiedzi i obrazy.
Definiowanie potrzeb i formułowanie wyzwań projektowych – myślenie konwergencyjne
Jest to miejsce na analizę i wyciąganie wniosków, dlatego niezbędne jest myślenie krytyczne, poszukiwanie sprzeczności i zależności np. między tym co ludzie mówi, a co robią. Jest to etap analityczny, w którym musimy dojść do decyzji, na które pytania lub wyzwania projektowe będziemy odpowiadać w kolejnych fazach metody.
Generowanie pomysłów – myślenie dywergencyjne
Sesje kreatywne, jak sama nazwa wskazuje, koncentrują się wokół kreatywności, otwartości, generowaniu pomysłów przy zawieszeniu oceny. Nie da się przeprowadzić efektywnej burzy mózgów, kiedy po pojawieniu się każdego pomysłu grupa zaczyna je oceniać i dyskutować.
Selekcja pomysłów – myślenie konwergencyjne
Jest to część procesu, w której poddajmy powstałe pomysły analizie i ocenie. Spoglądamy na pomysły krytycznym wzrokiem i zastanawiamy się, które mają największy potencjał. Decydujemy, które pomysły będziemy prototypować i testować w dalszej pracy.
Prototypowanie – myślenie konwergencyjne i dywergencyjne
Tu również pojawia się niespodzianka. Prototypowanie to bardzo charakterystyczny etap design thinking. Na początku myślimy w sposób konwergencyjny, analizujemy pomysł i przekładamy go na konkretne zadania do wykonania. Podczas budowania prototypu podejmujemy szereg szybkich decyzji co do tego jak prototyp będzie funkcjonował. Natomiast, podczas budowania napotykamy problemy, które można rozwiązać w różnoraki sposób. Tu przydaje się myślenie kreatywne, czyli dywergencyjne.
Testowanie – receptywność oraz myślenie konwergencyjne
Jest to etap, w którym jesteśmy otwarci na przyjmowanie informacji zwrotnych, ale również analizujemy nasz prototyp i zebraną wiedzę. Podejmujemy również decyzję co do dalszych kroków np. dalszego udoskonalania rozwiązania lub realizacji innych pomysłów.
Wdrażanie – myślenie konwergencyjne i dywergencyjne
Na tym etapie również podejmujemy decyzje i wykonujemy konkretne zadania zmierzające do zaimplementowania rozwiązania w organizacji lub na rynku. Może się jednak zdarzyć, że będzie to etap kreatywny, gdyż wdrożenie nie będzie miało jednej ścieżki i mogą pojawić się wyzwania, z którymi będzie trzeba poradzić sobie w kreatywny sposób.
Podsumowanie
Dla każdego etapu design thinking jest przewidziany pewien określony sposób myślenia, służący osiągnięciu konkretnego celu. Jeżeli będziemy myśleć krytycznie i od razu oceniać generowane pomysły, zabijemy kreatywnego ducha zespołu, nie pozwolimy ujawnić się przełomowym i nieszablonowym pomysłom. Natomiast, szukając rozwiązań na etapie empatii pozbawimy się szansy na uzyskanie informacji, których znajomość może mieć duże konsekwencje dla całego procesu.
Ponadto, nie jesteśmy w stanie myśleć i kreatywnie i analitycznie w jednym momencie. Design thinking pozwala zachować odpowiednią „myślową” higienę pracy. W design thinking nie wymagamy, by wymyślić od razu jedno najlepsze rozwiązanie w sesji generowania pomysłów. Nieskuteczne jest również wymyślanie i jednoczesne ocenianie pomysłów, co często dzieję się na spotkaniach lub sesjach kreatywnych organizowanych w firmach. Są to dwie odrębne fazy. Świadomość procesu, o której pisałem w innym artykule, pozwala nam zachować tę higienę i maksymalizować efektywność pracy na danym etapie.
